Wereldwijd zijn er miljoenen beoefenaars van krijgskunsten, die internationaal martial arts worden genoemd. Krijgskunsten zijn onderdeel van iedere cultuur op aarde. 

De krijgskunst verdedigt een territorium of persoonlijke en/of gemeenschappelijke grenzen. Dit zijn cultureel bepaalde grenzen van een groep die gemeenschappelijke afspraken respecteren over welke gedragingen of leefregels binnen deze groep wel of niet geaccepteerd worden. Groepen hebben codes waar ze naar leven en waarvoor ze bereid zijn te sterven, indien nodig. De krijgskunsten worden gebruikt wanneer  de grenzen van deze codes overschreden worden en de zo ontstane conflicten niet (meer) verbaal of door diplomatie vredig geregeld kunnen worden.

In het uitwisselen van krijgskunsten beoefend als sport, is de tegenstander niet de vijand, maar iemand die je respecteert voor zijn of haar verworven krijgskunsten. Het buigen voor het gevecht is dan ook een teken van respect voor de ander. Krijgskunsten hebben in de uitoefening van hun sport een eigen code. Die noemen we de warrior code.

“Ontstaansgeschiedenis martial arts”

Binnen de krijgskunsten onderscheiden we verschillende disciplines van vechtsporten. Worstelen wordt gezien als de oudste vechtsport ter wereld. De grotschilderingen in Lascaux, Frankrijk, zijn zo’n 15.000 jaar oud en laten al worstelaars zien. Deze schilderingen zijn terug te vinden in grotten over de hele wereld: vanaf 7000 v.Chr. in Mongolië, en 6000 v.Chr. in Libië, tot in de prehistorische grotten van Japan. 

Naast het worstelen zijn andere vechtstijlen ook al eeuwen oud. Zo werd het boksen al uitgeoefend door de Grieken en misschien zelfs al door de Egyptenaren. De 'kunst van het vechten' heeft zich samen met verschillende culturen geëvolueerd naar verschillende stijlen. Van de Samurai Warrior tot het Braziliaanse Jiu Jitsu. Iedere stijl vertelt zijn eigen verhaal. 

Warrior Code gaat de verschillende vormen van martial art onderzoeken en belichten. We beginnen daarbij met de ontstaansgeschiedenis van het kickboksen. Waar is het kickboksen ontstaan, hoe is het geëvolueerd en waar staat de sport in de eenentwintigste eeuw? Ook zullen we de discussie rond martial arts en veiligheid en geweld in het publieke debat hier niet bij schuwen en proberen we bij te dragen aan een gezonde discussie rond de vooroordelen van martial arts in het publieke debat, aan de hand van uiteenlopende stemmen uit deze wereld.

Kickboksen, de naam zegt het eigenlijk al, is een combinatie van trappen, 'de kick', en het boksen, 'de stoten'. Het stamt af van het Japanse karate en is ook geïnspireerd door het thaiboksen in Thailand, waar het wordt uitgesproken als 'muay thai', waarover later in dit artikel meer! Hoewel er veel overeenkomsten zijn tussen deze vechtsporten, is het grootste verschil tussen thaiboksen en kickboksen dat bij het thaiboksen knie- en elleboogtechnieken zijn toegestaan. Maar ook het 'clinchen', waarbij vechters elkaar met de knie of ellebogen proberen te raken en/of met een worp op de grond proberen te werken, zijn onderdeel van het thaiboksen. Dit clinchen is een soort van 'omarming', en wordt bij het kickboksen juist niet toegestaan; daar wordt veel meer gewerkt met verschillende soorten traptechnieken en stoten om de 'tegenstander' te raken. In de drie rondes durende strijd tussen de twee kickboksers, wint degene die de meeste punten heeft verzameld door (technische) trappen of stoten op het lichaam van de tegenstander te plaatsen. Maar een gevecht kan ook eerder beslist worden, als één van de twee strijders niet verder kan, of gelijk wordt gevloerd door de impact van deze trappen of stoten. De vechters kunnen ook zelf het gevecht opgeven, of de trainer kan ingrijpen door letterlijk de spreekwoordelijke handdoek in de ring te gooien. Doorslaggevend in dit geheel is de official die samen met de vechters in de ring meebeweegt en erop toeziet dat de strijd volgens de regels verloopt en ingrijpt, waar nodig. Dit 'op tijd' ingrijpen door de official is belangrijk omdat er gezondheidsrisico's kunnen optreden door de stoten en trappen naar het hoofd. Dat wedstrijdvechten risico's met zich meebrengt is al jaren onderdeel van maatschappelijke discussie. Echter, los van deze risico's, worden martial arts zonder het wedstrijdelement ook meer en meer gezien als ideale manier om fit te blijven.

“Breder publiek”

Waar je vroeger nog bedenkelijk kon worden aangekeken als je aangaf dat je kickboksen beoefende, wordt de sport nu veel meer maatschappelijk geaccepteerd. Sterker nog, het kickboksen wint enorm aan populariteit. Meer dan een half miljoen Nederlanders deden in 2021 mee aan een vechtsport als Mixed Martial Arts (MMA), thaiboksen en kickboksen. Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Utrecht in opdracht van de Nederlandse Vechtsportautoriteit (VA). Kickboksen is van deze drie genoemde stijlen de meest beoefende vorm. De combinatie van trappen en stoten op een bokszak wordt als een ideale vorm gezien om calorieën te verbranden en tegelijkertijd in groepsverband actief bezig te zijn. Naast het geven van bokszak lessen in de sportschool, winnen ook de gespecialiseerde kickboksscholen aan populariteit. Kickboksiconen als Rico Verhoeven, Badr Hari en nieuwkomers als Luis Tavares, dragen bij aan de populariteit van deze vechtsport. Het kickboksen wordt steeds belangrijker in het Nederlandse vechtsportklimaat en dat vraagt ook om meer professionalisering. 

De eerder genoemde VA is een toezichthoudende organisatie, gericht op het reguleren van onder andere kickboksen, thaiboksen en Mixed Martial Arts. Zij proberen een veiliger klimaat te creëren voor de beoefenaars van deze vechtsport. Zo zijn wedstrijdvechters sinds enige tijd verplicht om een Fightpassport te hebben om aan een wedstrijd deel te nemen en worden organiserende gala’s gecontroleerd op de veiligheid. 

Hoe anders was dat in de beginjaren van deze vechtsport, waar het een jungle was van beoefenaars, liefhebbers en sponsoren die elkaar wisten te vinden op de soms beruchte gala’s.

Glen huisman, voorzitter World Muay Thai Association

Warrior Code heeft zijn licht opgestoken bij een bekende naam binnen de wereld van het kickboksen in Nederland, Glen Huisman, om meer te weten te komen over de geschiedenis van de sport in Nederland, de huidige staat van de sport en aankomende talenten en waar de kansen en uitdagingen liggen voor de sport.

Glen, die ooit begon als ringbouwer voor de eerste gala’s die in de jaren 80 in Nederland werden georganiseerd, heeft het kickboksen in Nederland zien ontstaan en zien veranderen door de jaren heen. Glen: "Ik werd gevraagd om te scheidsen tijdens een gala, omdat er een ploegje officials was uitgevallen. Ik ben de ring ingeduwd en vanaf dat moment heb ik de sport nooit meer losgelaten." 

Glen is een echte vechtsportliefhebber en hobby-verzamelaar. Hij heeft thuis op zijn zolder een heel archief van video’s en beelden van verschillende gevechten die hij veelal zelf gefilmd heeft. Hij is ook voorzitter van de vechtsportorganisatie World Muay Thai Association (WMTA). Waar Glen zelf al jaren als official op kleine en grote gala’s van onder andere Glory heeft gejureert, leidt hij met zijn organisatie op een gepassioneerde manier officials op voor verschillende toernooien en wedstrijden die promotors in onder andere Nederland organiseren. 

Glen, om bij het begin te beginnen: wanneer en waar is het kickboksen ontstaan? 

"Daar kun je twee antwoorden op geven, wereldwijd of in Nederland? Ik ga er van uit dat je Nederland bedoelt. Officieel is de sport in 1975 naar Nederland gekomen toen de drie grondleggers Jan Plas, Peter van den Hemel en Jan van Looijen naar Japan gingen. Zij gingen er heen voor karatetrainingen en kwamen terug met kickboksen, de Japanse variant van onze sport.

In de jaren 60 was er een Japanner Osamu Noguchi (en Tatsua Yamada, red.) die karateka tegenover muay thai vechters zette. (De 3 keer 3 competitie werd georganiseerd in het Lumpinee Boxing Stadium in Bangkok van Kyokushin Karate tegen Muy Thai, red.) Die Japanners werden allemaal de vernieling ingeslagen... Dus die Japanner 'pikte' die winnende technieken, paste ze toe en noemde het kickboksen. Het kickboksen had ook lage judoworpen. Deze Noguchi werd later, na een toernooi in Japan door boze Thais opgezocht, waarbij zijn gym werd vernield. 

Op 31 mei 1976 vond het allereerste kickboksevenement in Nederland plaats. Voordat het kickboksen ‘officieel’ werd, hadden we al full contact karate, de voorloper van het kickboksen; hierbij waren geen lowkicks toegestaan. De lowkick bleek daarna één van de belangrijkste wapens in het kickboksen te zijn."

Wat zijn volgens jou de meest significante veranderingen door de jaren heen geweest in de sport?

"De manier van trainen en de enorme ontwikkeling van de technieken…laten we het echt 'met de tijd meegaan' noemen…de A-klassers uit de pionierstijd zouden nu moeite (kunnen) hebben met de C/B-klassers."

Wie beschouw jij als de beste, al dan niet Nederlandse, kickbokser allertijden?

"Zonder twijfel, Rob Kaman. Deze man was zo allround… Maar hij is te vroeg in de historie begonnen; nu zou hij een echte legende zijn. Helaas, als je dit nu aan tien kickboksers vraagt, weten ze niet wie hij is. De meesten zullen Ramon Dekkers noemen, maar die staat voor mij niet op de eerste plek."

Naast Rob kun je denk ik wel dat Nederland veel kampioenen heeft voortgebracht en dat we dus best goed zijn in de sport. Kun je dat inderdaad zeggen?

"Nederland heeft veel kampioenen gecreëerd, omdat we op de juiste plaats en tijd waren op het juiste moment. De Dutch Style is een begrip in de wereld. Één van de factoren is, denk ik wel, dat we niet vastzitten aan een bepaalde stijl: we gebruiken technieken uit alle contactsporten. Veel landen zijn enigszins traditioneel en vechten daardoor heel eendimensionaal. Hollanders zijn allround. Ik vind wel dat er vaak te hard gespard wordt, maar misschien is dat juist wel de sleutel tot het succes."

Staat het talent in het Nederlandse kickboksen er op dit moment goed voor?

"Op zich staat het Nederlandse kickboksen er goed voor. Maar we moeten de arrogantie laten varen dat we denken nog steeds de beste ter wereld te zijn. We worden links ingehaald door de Belgen en Fransen en rechts ingehaald door de Engelsen die een lichtjaar voorlopen op ons qua MuayThai. We moeten back to basic. Wat onder andere inhoudt dat we weer naar partijen van 5x3 terug moeten. Even wakker schudden en weer door. Dan komt het echt wel goed; er is talent genoeg."

De flying high kicks van Bonjasky, de stoten van Hari en ga zo maar door, hoe staat de Nederlandse kickboks stijl in verhouding tot die van Thailand bijvoorbeeld? Waaraan kun je een Nederlandse kickbokser herkennen? Is er überhaupt een Nederlandse kickboks stijl?

"Dit is bijna niet vergelijkbaar. In Thailand is het ‘a way of life’. Kids die al vroeg in een kickbokskamp gaan wonen om carrière te maken en de familie te onderhouden, terwijl we in Nederland kickboksen naast onze dagelijkse baan. Des te verwonderlijker is het dat we zulke grote successen hebben bereikt wereldwijd. Technisch gesproken: wat de verschillen tussen Thailand en Nederland betreft: kijk eens naar een sparsessie tussen Thais en Nederlanders op You Tube, dan zie je wat ik bedoel. Thais leren samen, Nederlanders trainen om beter te worden ten koste van jou (hun tegenstander)."

En qua professionalisering, ben je positief gestemd over de toekomst van het kickboksen in Nederland?

"Moeilijk. We hebben in Nederland op dit moment acht kickboksbonden en een MMAbond. Zie daar maar eens één geheel van te maken. De Vechtsportautoriteit heeft een streven om binnen nu en twee jaar één bond of entiteit neer te zetten en dat betekent water bij de wijn doen voor sommigen."

Kun je een voorstel doen over hoe dit er precies uit zou kunnen zien?

"Om verder te professionaliseren hebben we erkenning nodig, want met erkenning gaan er deuren en beurzen open. Dit zou de ontwikkeling van de sport ten goede komen. We hebben al jaren geen nationaal team (eigenlijk nooit gehad)! Enkele takken van onze sport hebben een olympische erkenning, maar deze takken zijn niet heel erg populair binnen Nederland. De regels zijn erg aangepast om te voldoen aan die Olympische norm."

Wat kan er wat jou betreft specifiek verbeterd worden t.a.v. hoe het kickboksen is georganiseerd in NL? Is er behoefte aan een centraal platform dat de transparantie in de sport bevordert en het efficiënter maakt om talenten tegen elkaar uit te laten komen?

"Er kan en moet veel veranderd worden binnen de organisatiestructuur van het kickboksen in Nederland. Een (digitaal) platform zou welkom zijn, maar het moet niet verzanden in een commercieel ding. Veel initiatieven sterven een stille dood, omdat er toch altijd commercie om de hoek komt kijken waardoor niet de beste vechter, maar de best verkopende vechter in de spotlights komt. Er is genoeg te doen, maar de bonden zijn in feite niet de partij die op dit moment bepalen wie er tegen elkaar uitkomen; dat doen promotors. Vraag en aanbod, maar daar moet voor betaald worden c.q. daar moeten kaarten voor worden verkocht."

Wat zeg jij tegen mensen die nog steeds tegen kickboksen als een gewelddadige sport aankijken?

"Verder kijken dan je neus lang is en vorm jezelf een mening zonder de sensatie media te volgen. Dezelfde mensen reageren ook altijd met ‘dat is geen sport, elkaar in elkaar rammen’. Terwijl alle beoefenaars weten dat er veel meer bij komt kijken; dat nog afgezien van de ontberingen tijdens de training."

Toch kun je niet ontkennen dat het kickboksen toch nog regelmatig gepaard gaat met geweld buiten de ring, zoals onlangs bij Badr en Wrzosek. Wat is daar je mening over?

"Kijk de beelden eens terug. Zie je kickboks-fans of juist hooligans die de boel verstieren? In mijn 38 jaar in de sport kan ik geweld buiten de ring tellen op mijn twee handen, en dan heb ik nog vingers over. Er zijn natuurlijk wel eens ernstige dingen gebeurd, maar zonder te bagatelliseren, gaat het in voetbal vaker fout."

Zou jij je kind kickboksles laten nemen?

"Ik zou mijn kind wel les laten nemen, maar niet graag in de wedstrijdring willen zien. Daar heb ik toch al te veel excessen voor gezien. De training is gewoon een volledige workout voor het lichaam en het sterkt ook het zelfvertrouwen in eigen kunnen."

Kan een gemiddelde wedstrijdvechter veel geld verdienen in Nederland?

"Dat varieert. De echte verdieners vormen maar een heel, heel smalle basis. Slechts enkelen kunnen in Nederland echt leven van hun sport. En dan hebben we het over de elite in Glory."

Je loopt al decennia rond in de sport. Wat maakt kickboksen zo bijzonder?  

"Het ‘alleen’ aspect... Al train je als collectief, in de ring moet jij het alleen doen. Je weet waar je voor getraind hebt, maar de verrassing blijft of je genoeg hebt gedaan. Wat deed je tegenstander, toen jij besloot om uit te gaan?"

Wat is de essentie van een goede vechter?

"De essentie van een goede vechter is fighting spirit gekoppeld aan werklust. Een luie talentvolle vechter zal niet zo ver komen als een gemotiveerde middelmatige vechter. Mijn persoonlijke mening is dat een goede vechter luistert naar zijn hoek (de plek van waaruit de trainer aanwijzingen geeft buiten de ring, red.). De coach is ‘zijn ogen en overzicht op de partij’."

Laatste vraag, hoe kan de manier waarop een kickbokser de sport bedrijft als voorbeeld fungeren voor hoe we het leven moeten benaderen of in het leven moeten staan?

"Het broederschap, de sportiviteit en het meten van krachten/technieken. Alfa mannen en vrouwen die willen weten waar ze staan. Maar na de wedstrijd elkaar respect geven. Social media zit vol met boksquotes. Eén van mijn favorieten is: 'het gaat niet om hoe vaak je neer gaat, het gaat om hoe vaak je weer opstaat!'"